Թեմա՝ Հանրահաշվական կոտորակների գումարումն ու հանումը
Հավասար հայտարարներով կոտորակների գումարման և հանման ժամանակ՝ գումարվում կամ հանվում են նրանց համարիչները, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ:
Նույն կանոնով գումարվում և հանվում են հավասար հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները՝
- հանրահաշվական կոտորակների գումարման ժամանակ, համարիչները գումարվում են, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ՝
- հանրահաշվական կոտորակների հանման ժամանակ, համարիչները հանվում են, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ՝
Նույն կանոնով կարելի է գումարել կամ հանել հավասար հայտարարներով մի քանի կոտորակներ՝
Եթե կոտորակների հայտարարները հակադիր արտահայտություններ են, ապա դրանց գումարելու կամ հանելու համար պետք է սկզբում կիրառել հանրահաշվական կոտորակների նշանների փոփոխման կանոնը,
ապա գումարել կամ հանել հավասար հայտարարներով կոտորակները:
Դիտարկենք այն դեպքը, երբ հանրահաշվական կոտորակների հայտարարները իրարից տարբեր միանդամներ են, օրինակ այսպիսի՝
Այդպիսի հանրահաշվական կոտորակները գումարելու կամ հանելու համար պետք է՝
- գտնել ընդհանուր հայտարարը,
- որոշել յուրաքանչյուր կոտորակի լրացուցիչ արտադրիչը (ընդհանուր հայտարարի բերելիս),
- գումարել կամ հանել նոր կոտորակների համարիչները,
- հնարավորինս կրճատել ստացված կոտորակը:
Հարցեր և առաջադրանքներ։
1․ Ինչպե՞ս են գումարվում միևնույն հայտարարով հանրահաշվական կոտորակները։
Հավասար հայտարարներով կոտորակների գումարման և հանման ժամանակ՝ գումարվում կամ հանվում են նրանց համարիչները, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ:
2․ Ինչպե՞ս են գումարվում հակադիր հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները։
Եթե կոտորակների հայտարարները հակադիր արտահայտություններ են, ապա դրանց գումարելու կամ հանելու համար պետք է սկզբում կիրառել հանրահաշվական կոտորակների նշանների փոփոխման կանոնը,
3․ Ինչպե՞ս են գումարվում տարբեր հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները։
Այդպիսի հանրահաշվական կոտորակները գումարելու կամ հանելու համար պետք է՝
- գտնել ընդհանուր հայտարարը,
- որոշել յուրաքանչյուր կոտորակի լրացուցիչ արտադրիչը (ընդհանուր հայտարարի բերելիս),
- գումարել կամ հանել նոր կոտորակների համարիչները,
- հնարավորինս կրճատել ստացված կոտորակը:
4․ Կատարել գործողությունները․
ա) x+y/3
բ) a-b/7
գ) 2x-3y/ 5
5․ Կատարել գործողությունները․
ա) x/2
բ) 3a-1/3
գ) 2a+b/5
դ) 2y-x/7
6․Կատարել գործողությունները․
7․ Պարզեցրել արտահայտությունը․
ա) 3/a
բ) a+3/x
գ) -a/b
դ) 5m+3n/4
ե) 4x/4=x
զ) 5a/8
8․ Կատարել գործողությունները․
ա) 8/a+b
բ) 1/x-1
գ)a6/a+b
դ) m2-2/m+n
ե) -x-9/x-3
զ) 8p-8/p+1