Рубрика: Աշխարագրոթյուն

1. Քարտեզի վրա նշել Թուրքիայի հարևան պետությունները , ափերը ողողող ջրային ավազանները։
   

Թուրքիայի հարևան պետությունները են՝

1. Արմենիա
2. Լեբանան
3. Սիրիա
4. Հայաստան
5. Վանա
6. Արցախ
7. Հայաստան
8. Արցախ

Ափերը ողողող ջրային ավազանները՝

• Լեբանան
• Գրիգորյան
• Արապ
• Սիմէին
• Գեյշ
• Գեյշ
• Սիմէին
• Արապ

2. Բնութագրեք Թուրքիայի աշխարհագրական դիրքը:

Թուրքիան գտնվում է Ասիայի արևմտյան մասում և Ասիայի և Եվրասիայի միջազգային սահմաններում: Թուրքիան ենթադրվում է ստանալ մեծահասական հաշվիչներ աշխատող երկրներից մեկը, բայց իր աշխարհագրական դիրքը և անցանկալի դրությունը շատ քանի դեպքում անվանվում է անասկանացվածք:

3. Ի՞նչ դեր ունի Թուրքիան Հվ-արմ․ Ասիայում:

Թուրքիան Հվ-արմ. Ասիայում պատկանում է սահմանափակ գեոպոլիտիկ դեր: Այս դերը ներառվում է արտաքին քաղաքականության, ռեգիոնալիզմի և դեկոլոնիզմի ճշմարտությանը ներկայացնելու համար: Այն պատասխանատվում է թուրք ռեգիոնալիստական միլիտարիզմի կառավարման ու բարելավման խնդիրների համար: Այն հանգույց է պատերազմի և միջին կորուստների միջեւ գծված դեմքերը լուրջական զարգացումների համար:

4. Որո՞նք են Թուրքիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները:

Թուրքիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները կարելի է բացահայտել հետևյալ կերպով՝

1. Արդյունքերի պարագանում — Թուրքիայի տնտեսությունը համեմատվում է այլ երկրերի տնտեսությունից ստացված արդյունքերի հետ և այդ արդյունքերին համապատասխան պարագաներ նախադրելու է ապահովելը:
2. Իրականության դաշտային մասերի զարգացում — Թուրքիայի կարգավորման ավագ նպատակն է արտացոլել իրականությունից առավելագույն մակարդակի միջազգային դաշտերում:
3. Իրականության նորմալիզացում — Թուրքիայի տնտեսությունը պատկանում է նորմալիզացված միջոցառումներին, ինչպես նաև նախադրված ազատագրումների համար ազատագրումից սպառելիք միջոցառումներին:
4. Գործնական նորմալիզացում — Թուրքիայի տնտեսությունը սպասում է գործնական գործի նորմալիզացումներին, հեշտությամբ հաշվարկելու կարգավորման մեթոդներին, հեշտությամբ համակարգելիս հաշվելու կարգավորման շարադրականության նախարարություն

5.Ո՞վ է թուրքերենի այբուբենի հեղինակը։

Թուրքերենի այբուբենի հեղինակը էսնելին է Ոկտափուս Ալթայցու հայերեն քաղաքական գիրքից վերաբերված հոմենում, որը հրապարակվել է ۹-րդ դարին ոճին Վանին։ Այս այբուբենը էապես թուրքերենի առաջին գրական հատուկություններից մեկն է։

6.Թվարկել Հարավարևմտյան Ասիայի պետությունները մայրաքաղաքներով։

Հարավարևմտյան Ասիայի պետությունները հետևյալ են, նշված՝

1. Իրան — Տեհրան
2. Իրաք — Բագդադ
3. Իսրայել — Երուսաղէմ
4. Ինդոնեզիա — Նեպալ
5. Իսլանդիա — Պռիստին
6. Կատար — Թաշկենդ
7. Կատար — Կաբուլ
8. Կատար — Թոշքենդ
9. Լիբանան — Բեյրութ
10. Կուվեյթ — Աշկաբադ
11. Կուվեյթ — Բիշքեկ
12. Սիրիա — Դամասկոս
13. Ջորդանիա — Ամման
14. Ջորդանիա — Բերութ
15. Սիրիա — Դամասկոս
16. Սուրիա — Բագդադ
17. Սաուդյան Արաբիա — Ռիադ
18. Սաուդյան Արաբիա — Սանաա
19. Սիրիա — Ալեքսանդրիա
20. Սիրիա — Սալե
21. Տաջիկստան — Դուշանբե
22. Տաջիկստան — Գաշկամ
23. Տուրքմենստան — Աշխաբակ
24. Տուրքմենստան — Անկարա
25. Ուբեկիստան — Տաշկենդ
26. Ուբեկիստան — Հարիր
27. Ուզբեկստան — Տաշկենդ
28. Ուզբեկստան — Քուդուզ
29. Սուրիա — Բագդադ
30. Սուրիա — Սանաա
31. Ուզբեկստան — Դուշանբե
32. Ուզբեկստան — Էրևան
33. Յեմեն — Աման
34. Յեմեն — Սանա
35. Զամբիա — Փորտո
36. Զամբիա — Հառամբուրգ
37. Զամբիա — Օրանջեբուրգ
38. Զամբիա — Անկարա
39. Զամբիա — Լուրսաբուրգ
40. Էրմենիս — Կաբուլ
41. Էրմենիս — Սեդնեյ
42. Էրմենիս — Քուդու

7.Ինչե՞ր են պատկերված նկարներում։

եկեղեցի

ձուկ

կատու

Այլ հղումներ՝ 1․ , 2․

1. Նշել Գերմանիայի աշխարհագրական դիրքի առավելություններն ու թերությունները:
   Աշխարհագրական դիրքի առավելությունները նրանում է , որ Գերմանիան ունի լիքը ջրային ավազաններ, հարևաններ երկրները Եվրամիության անդամներ են, Գերմանիան գտնվում է Եվրոպայի կենտրոնում։  
2. Նշել Գերմանիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները:
   Գերմանիան ունի լավ կլիմայական պայմաններ և դրա շնորհիվ ունի բուսաբուծություն, անասնապահություն։ Գերմանիան գտնվում է Եվրոպայի կենտրոնում, և դրա  շնորհիվ նա կարող է զարգացնել իր տնտեսությունը։ Ունի աշխատասեր և մեծ բնակչություն։ Արտահանում է ածուխ։ Նախադրյալներից է նաև ծովային ավազանները։
3. Ի՞նչ դեր ունի Գերմանիան ժամանակակից աշխարհում:
   Գերմանիան շատ մեծ դեր ունի ժամանակակից աշխարհում։ Գերմանիայում զարգացած է սպասարկան ոլորտը, ունի նավահանգիստներ, արտահանում է մեքենաներ, քիմիական արտադրություն, ածուխ, հանդիսանում է ամենազարգացած երկրներից մեկը։
4. Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Գերմանիայի հարևան պետությունները, ափերը ողողող ջրային ավազանները:

Դասի հղումը 

1. Ո՞րոնք են տնտեսության սպասարկման ոլորտի հիմնական ճյուղերը: Տնտեսության սպասարկման ոլորտի հիմնական ճյուղերն են` բժշկությունը, կրթությունը, ծանր ու թեթև արդյունաբերությունը:
2. Ի՞նչ կապ կա սպասարկման ոլորտի և նյութական արտադրության ոլորտների միջև: Սպասարկման ոլորտի ճյուղերը թեև նյութական արտադրանք չեն տալիս, սակայն նպաս- տում են նյութական արտադրության արագ զարգացմանը:
3. Ինչու՞ է տնտեսությամ մեջ անընդհատ մեծանում սպասարկման ոլորտի դերը: Այն երկրները, որոնք ունեն զարգացած զբոսաշրջություն, այդ երկրների տնտեսության մեջ ավելի մեծ է սպասարկման ոլորտը:

Դասի հղումը։

1. Որո՞նք են անասնապահության զարգացման նախադրյալները: Անասնապահությունը կախված է բուսաբուծությունից, որի շնորհիվ պատրաստում եմ կեր կենդանիների համար: Բուսաբուծությունը կախված է կլիմայից, որի լավ պայմաններում բուսաբուծությունը լավ է զարգանում: Կլիման էլ, իր հերթին, կախված է աշխարագրական դիրքից:
2. Ի՞նչ կապ ունի անասնապահությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ: Անասնապահությունը արդյունաբերության տարբեր ճյուղերին տալիս է հումք: Օրինակ՝ կովը տալիս է կաթ, որից պատրաստում են մածուն, պանիր և այլ կաթնամթերքներ: Ոչխարը ալիս է բուրդ, որից պատրաստում են թելեր ու գործվածքներ:
3. Թվարկել և ուրվագծային քարտեզի վրա նշել այն երկները, որոնք առաջատար են անասնապահության հետևյալ ճյուղերով՝ ոչխարաբուծություն, խոզաբուծություն, խոշոր եղջերավոր անանսապահություն, ձիաբուծություն, ձկնորսություն: Ոչխարաբուծություն – Ավստրալիայում, Ղազախստանում, Նոր Զելանդիայում
   Խոզաբուծություն – Չինաստան, Գերմանիա, Ռուսաստան, Լեհաստան,
   Ֆրանսիա, Ուկրաինա, ԱՄՆ, Բրազիլիա
   Խոշոր եղջերավոր անանսապահություն – Հնդկաստան, Բրազիլիա, Չինաստան, ԱՄՆ

Մասնակիցներ- տարատարիք սովորողներ

Ժամանակահատվածը- Երկու ամիս

Նպատակը

1. Իմանալ թափոնների տեսակները
2. Կարողանալ դասակարգել թափոնները ըստ վնասակարության
3. Ուսումնասիրել այլ Երկրների օրինակները
4. Կարողանալ ուսումնասիրել թափոնների երկրորդական վերամշակման կարևորությունը անհրաժեշտությունները, հնարավորությունները և հեռանկարները ՀՀ-ում։
5. Առաջարկել լուծման ուղղիներ տվյալ խնդրի վերաբերյալ

Ընթացքը

• Վերլուծել թափոնների տեսակները, համեմատել դրանց վնասակարության աստիճաններն ու հետևանքները
• Ներկայացնել աշխարհի ամենաղտոտված քաղաքներ, գետեր, լճեր, ծովերը, պատրաստել ֆիլմեր, ֆոտոշարքեր, հոդվածներ
• Վեր հանել ՀՀ-ում առկա թափոնների կողմից առաջացած էկոլոգիական հիմնախնդիրները
• Օտարալեզու ֆիլմերի թարգմանություններ թափոնների խնդրի մասին
• Երևանի առավել աղտոտված վայրերը. Ֆոտոշարքեր, ֆիլմեր, պատումներ
• Շարունակում ենք տարատարիք սովորողների այցելությունը  Cleanleand  թափոնների վերամշակման գործարան
• Այցելություն տարբեր շինարարական գործարաններ, թափոնների կառավարման համակարգի ուսումնասիրում

Ամփոփում․

• Սովորողները համակարգված գիտելիքներ կունենան թափոնների, դրանց տեսակների, հիմնախնդրի վերաբերյալ
• Կկարողանան առաջարկել սեփական լուծումները
• Կհամեմատեն Հայաստանի թափոնների կառավարման համակարգը այլ երկրների հետ
• Կկատարեն թարգմանություններ
• Տեսանյութեր

Իրականացված աշխատանքները

• ՀՀ-ում առկա բնապահպանական հիմնախնդիրները
• Բնապահպանական արդի մարտահրավերները
• Թափոնների վերամշակման գործարան #1
• Այցելություն պլաստիկ շշերի և թղթի վերամշակման գործարան #2

Դասի հղումը։

1. Ի՞նչ դեր ունի տրնասպորտը համաշխարհային տնտեսության գործում: Տրանսպորտի միջոցով երկրները արտասահմանից իրենց պետություն են ներկրում տարբեր հումքեր։
2. Նշել ուրվագծային քարտեզի վրա, հետևյալ ջրային ավազանների ամենախոշոր նավահանգիստները.

Ճապոնական ծով, Միջերկրական ծով, Հյուսիսային ծով, Կարիբյան ծով,Պարսից ծոց, Մեքիսկական ծոց, Արաբական ծով, Բենգալական ծոց, Ջիբրալթարի նեղուց, Բաբ-է-Մանդեբի նեղուց, Հարավ-չինական ծով, Արևելաչինական ծով, պանամայի ջրանցք, Սուեզի ջրանցք, Սև ծով, կարմիր ծով, Բալթիկ ծով, Բոտնիկական ծով, Լա մանշի նեղուց, Արաբական ծով, Բենգալական ծոց, դեղին ծով, Սև ծոց, Կասպից ծով(լիճ), Սպիտակ ծով, Օխոտի ծով, Բերինգի ծով, Բերինգի նեղուց:

Ճապոնական ծող, Միջերկրական ծող, Հյուսիսային ծոց, Կարիբյան ծով,Պարսից ծոց, Մեքիսկական ծոց, Բալթիկ ծով:

Դասի հղումը։

1. Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար: Տրանսպորտի միջոցով իրականացվում է արտադրության ճյուղերի ու ձեռնարկությունների հումքի փոխադրումը: Նաև պատրաստի արտադրանքը սպառողին հասցնելը: Կապն իր հերթին ապահովում է մարդկանց, տնտեսության տարբեր ճյուղերի ու արտադրությունների միջև որոշակի հեռավորության վրա տեղեկատվության փոխանցումը տարբեր տեխնիկական միջոցներով:
2. Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն: Բեռնաշրջանառությունը դա տրանսպորտով փոխադրվող բեռների քանակն է որոշ ժամանակում: Ուղևորաշրջանառություն ավտոմոբիլով փոխադրված ուղևորների թվաքանակն է։
3. ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր, և ինչու։ Ավտոմեքենաներ, ավտոբուսներ, բեռնատարներ և ինքնաթիռներ։ Դրանք կարևոր են, որովհետև միայն այս տեսակներ կարող են օգտագործվել Հայաստանում։

Դասի հղումը։

1. Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար: Տրանսպորտի միջոցով իրականացվում է արտադրության ճյուղերի ու ձեռնարկությունների հումքի փոխադրումը: Նաև պատրաստի արտադրանքը սպառողին հասցնելը: Կապն իր հերթին ապահովում է մարդկանց, տնտեսության տարբեր ճյուղերի ու արտադրությունների միջև որոշակի հեռավորության վրա տեղեկատվության փոխանցումը տարբեր տեխնիկական միջոցներով:
2. Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն: Բեռնաշրջանառությունը դա Ուղևորաշրջանառություն ավտոմոբիլով փոխադրված ուղևորների թվաքանակն է։
3. ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր, և ինչու։ ՀՀ-ում տարածված է օդային, խողովակային և ավտոճանապարհային  տրանսպորտային միջոցները, քանի որ մարդիկ արտ երկիր կամ ուրիշ մի վայր գնալու համար օգտվում օդային և ավտոճանարապհային տրանսպորտից, իսկ խողովակատարային ճանապարհով մենք ներմուծում ենք այն բնական գործերը, որոնք չկան մեր երկրում:

Դասի հղումը:

1. Որո՞նք են անասնապահության զարգացման նախադրյալները։ Անասնապահության զարգազման նախադրյալներն են արոտավայրերը, ֆերմաները, կերային բազայով, կերի առկայությամբ, բնակչության և արդյունաբերության պահանջարկով։
2. Ի՞նչ կապ ունի անասնապահությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ: Անասնապահությունը բնակչությանը մատակարարում է միս, կաթ, կենդանական յուղ, ձու, իսկ թեթև արդյունաբերությանը` բնական հումքի որոշ տեսակներ (օրինակ` բուրդ և մորթի):
3. Թվարկել և ուրվագծային քարտեզի վրա նշել այն երկները, որոնք առաջատար են անասնապահության հետևյալ ճյուղերով՝ ոչխարաբուծություն, խոզաբուծություն, խոշոր եղջերավոր անանսապահություն, ձիաբուծություն, ձկնորսություն: 

Ոչխարաբուծության հիմնական
արտադրանքը միսն ու բուրդն են: Այդ երկու մթերքի արտադրությունը զուգակցող մսաբրդատու ուղղության ոչխարաբուծությունը բնորոշ է բավարար խոնավություն և համեմատաբար մեղմ կլիմա ունեցող շրջաններին (Եվրոպա, Նոր Զելանդիա, Արգենտինա)։

Խոզերի գլխաքանակի մեծ մասը կենտրոնացված է Ասիայում: Առաջին տեղում Չինաստանն է: Խոզաբուծությունը զարգացած է նաև Եվրոպայում (Գերմանիա, Ռուսաստան, Լեհաստան, ֆրանսիա, Ուկրաինա), Հյուսիսային Ամերիկայում (ԱՄՆ) և Հարավային Ամերիկայում (Բրազիլիա)։

Խոշոր եղջերավոր անասունների գլխաքանակով աշխարհում առաջին տեղում է
Հնդկաստանը: Նրան հաջորդում են Բրազիլիան, Չինաստանը, ԱՄՆ-ը:

Դասի հղում։

1. Որո՞նք են գյուղատնտեսության զարգացման նախադրյալները:

Գյուղատնտեսության զարգացման նախադրյալներն են՝ կլիման, աշխարագրական դիրքը, ջրի ու ցամաքի համադրությունը:

1. Ի՞նչով է գյուղատնտեսությունը տարբերվում տնտեսության այլ ճյուղերից:

Գյուղատնտեսության արտադրանքը (դրամական արտահայտությամբ) զիջում է աշխարհի
արդյունաբերությանը, բայց ճյուղում զբաղվածների թվով (մոտ 2,5 մլրդ մարդ) զգալիորեն
գերազանցում է արդյունաբերությանը:
 Ի տարբերություն արդյունաբերության, որի տեղաբաշխումը «կետային» է
(արդյունաբերական ձեռնարկություն, հանքավայր կամ դրանց խումբ),
գյուղատնտեսության տեղաբաշխումը համատարած է (դաշտեր, գոտիներ, տնկատափեր,
արոտավայրեր և այլն):
 Եթե արդյունաբերության աշխատանքի գլխավոր միջոցը սարքավորումներն ու
մեքենաներն են, ապա գյուղատնտեսությունում դա հողն է: Հողերի ամբողջությունն
անվանում են հողային ֆոնդ, որի կազմում առանձնացվում են գյուղատնտեսական
արտադրությունում օգտագործելիգյուղատնտեսական հողեր կամ հողահանդակներ
վարելահողեր, այգիներ, արոտավայրեր, խոտհարքներ2 և գյուղատնտեսական
արտադրությունում չօգտագործվող հողատարածքներանտառներ, ճահիճներ, լերկ ժայռեր, սառցադաշտեր, կառուցապատված տարածքներ, ամայի անապատներ: Գյուղատնտեսական հողահանդակները կազմում են աշխարհի հողային ֆոնդի 1/3-ը:  Գյուղատնտեսական արտադրությունն արդյունաբերական արտադրությունից տարբերվում է նաև իր տարեկան ռիթմով, ավելի կոնկրետ արտադրության սեզոնային
բնույթով: Երկրագնդի վրա կան նաև այնպիսի գոտիներ, որոնց կլիմայական պայմանները
հնարավորություն են տալիս գյուղատնտեսական աշխատանքներն իրականացնել ամբողջ
տարվա ընթացքում:

1. Ի՞նչ կապ ունի գյուղատնտեսությունը արդյունաբերության այլ ճյուղերի հետ, բերել օրինակներ: 

Գյուղատնտեսությունը մեծ կապ ունի տնտեսության ուրիշ ճյուղերի հետ: Արդյունաբերության հետ կապված է նրանով, որ արդյունաբերությունը վերարտադրում է գյուղատնտեսության արտադրանքը: Օրինակ՝ գյուղատնտեսությունը արտադրում է փայտ, իսկ արդյունաբերությունը այդ փայտից պատրաստում է կահույք:

1. Ի՞նչով են իրարից տարբերվում գյուղատնտեսության զարգացման ինտենսիվ և էքստենսիվ ուղղությունները, բերել օրինակներ: 

Գյուղատնտեսական արտադրության կազմակերպման հին ուղղությունը էքստենսիվն է:

Էքստենսիվն է, երբ հողագործության
արտադրանքի ծավալն աճում է ցանքատարածքների ավելացմանընդարձակման, իսկ անասնապահության արտադրանքի ծավալը կենդանիների գլխաքանակի ավելացման շնորհիվ։

Գյուղատնտեսության ինտենսիվ զարգացումը ենթադրում է մշակվող
հողի միավոր տարածքից մեկ հեկտարից ստացվող բերքի բերքատվության, ինչպես նաև
գյուղատնտեսական մեկ գլուխ կենդանուց ստացվող մթերքի` մթերատվության ավելացում:

1. Ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության նշանակության առանձնահատկությունները։

ՀՀ գյուղատնտեսությունն իր զարգացման ընթացքում կտրուկ փոփոխություններ է կրել
հաճախակի կրկնվող սոցիալտնտեսական ցնցումների պատճառով:
ՀՀ գյուղատնտեսթյան ﬔջ իրենց նշանակությամբ առանձնանում են ա) ճյուղերը, որոնք ունեն արտահանման նշանակություն և որոշում են հանրապետության արտադրական մասնագիտացումը: Դրանք են խաղողագործությունը, պտղաբուծությունը, հարավային բանջարաբուծությունը և ծխախոտագործությունը. բ) ճյուղերը, որոնք ունեն տեղական նշանակություն: Դրանք են հացահատիկի, կերաբույսերի և կարտոֆիլի մշակությունը, ինչպես նաև անասնապահությունը (չնայած այս ճյուղերի արտադրանքի որոշ տեսակներ սահմանափակ քանակությամբ արտահանվում են, օրինակ
թռչունի ﬕս, ձու, կարտոֆիլ):